Naatsorsuinermi
periutsimut nassuiaat
Innuttaasut amerlassusissaanni nunami sumiiffinni innuttaasut qanoq inissisimaneri tunngavigalugit periuseq atorlugu suliaavoq, naatsumik oqaatigalugu inuit aalajangersimasut ukiuni pereersuni toqusarnerat, meeqqiortarnerat aamma Kalaallit Nunaannut Kalaallillu Nunaanniit nuuttarnerat tunngavigalugit siunissami innuttaasut amerlassusissaat naatsorsorneqarlutik suliaalluni.
Naatsorsueqqissaartarfimmit
Kisitsisaataasivimmi tabelit annertunerusumik kisitsisinik imallit
saqqummersinneqartarput, ilaatigut innuttaasunut naatsorsuutit meeqqiortarnerup
annertussusaanut naatsorsuutinik ilasat. Tabelillu tamarmik nalunaarsuutinik
tunngavigineqartunik imaqarpu, aamma sumiiffinni amerlassusissanut
naatsorsuutini.
Kisitsisaataasivimmi
innuttaasut amerlassusissaannut tabelini Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut
immikkoortinneqarsinnaanngorlugit suliarineqarput. Taamaasilluni innuttaasut
kikkuuneri tunngavigalugit ujarlernermi ‘innuttaasut tamakkerlugit’ imaluunniit
‘Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut’ toqqarneqarsinnaapput.
Innuttaasut
amerlassusissaannik naatsorsuinermi ukioq inunngorfik tamatigut ilaasarpoq,
taamaattumillu kisitsisitigut paasissutissani allani ukioqqortussutsip
atorneqartarnera peqqutaalluni nikingasoqarsinnaavoq. Ukiumi ataatsimi
ukioqqortussutsit marluusarput, inunngorfiit ukiut marluusarlutik.
Innuttaasut
tunngavigineqartut suiaassutsinut ukioqqortussutsinullu immikkoortinneqarput,
innuttaasullu tunngavigineqartut ukiut tamaasa siunissami qanoq
ineriartornissaat piffissaq, siuaassuseq, ukiullu malillugit
naatsorsorneqartarput.
Ukiumi
pineqartumi uumallutik inunngortut naatsorsorneqarput piffissat meeqqiornerit
amerlassusaannik (tassani pineqarlutik innuttaasuni tunngavigineqartuni arnat
meeqqiorfiusartunik ukiullit) amerlisarlugit (ukioq x + 1). 1973-imiit 2019-imut
pisimasut tunngavigalugit meeqqat inunngortut suiaassusaat
immikkoortiterneqarput, tassanilu inunngortut 100-ugaangata nukappiaqqat 0,513-iusarput
niviarsiaqqat 0,487-iusartut.
Tulliullugu
naatsorsorneqartarpoq innuttaasut tunngavigineqartut piffissap ingerlanerani
ukiullu agguataarneqarnerini atorneqartuni toqusarnerat.
Innuttaasut
tunngavigineqartut ilaasa Kalaallit Nunaannit nuuttarnissaat ilanngullugu
naatsorsuutigineqarmat, innuttaasut tunngavigineqartut piffissap ingerlanerani
ikilinissaat naatsorsuutinut ilaavoq, tassani Kalaallit Nunaanniit nuuttartut
ukioqqortussutsini aalajangersimasuni suiaassutimilu aalajangersimasumi qanoq amerlatigineri
immikkut isiginiarneqarput.
Kalaallit
Nunaannut nuuttut suiaassusaat aammalu ukiut agguataarneqarnerini amerlassusaat
malillugit kiisalu ukiup siuliani Kalaallit Nunaanniit nuussimasunut
naleqqiullugit, innuttaasut amerlassusissaannut naatsorsuinermi Kalaallit
Nunaannut nuussimasutut ilanngunneqarput.
Innuttaasut
amerlassusissaannik naatsorsuutit piffissap sivitsoriartornerani
nalorninaateqarnerulertarput, innuttaasunulli ukiumi naatsorsuiffiup siulliup
aallartilaarnerani inunngorsimasunut naatsorsuutit
nalorninaateqannginnerusarput. Pineqartunut toqusoqartarnerani, nuuttarnermi
nunasisarnernilu naatsorsuutit kisimik nalorninaateqartitsisarput.
Meeqqiortarnermi nalorninaateqartoqartarneranut piffissami inuit
amerlassusissaannut naatsorsuiffiusumi inunngortartut apeqqutaalluinnartarput.
Meeqqiortarnermi,
toqusoqartarnerani, nuuttarnerni nunasisarnernilu naatsorsuutit innuttaasut
amerliartornerini nalorninartoqartarneri annikinnerulertarput. Tamannalu aamma
Kalaallit Nunaanni innuttaasunut ikittuinnarnut naatsorsuutini
takuneqarsinnaavoq, ukiumiit ukiumut annertuumik nikerartarmata. Ukiumiit
ukiumut assigiinngitsunik pissuteqartumik uuttuutit nikeriarsinnaasarneri
kisimik nassuiaataasinnaapput. Allanngorarnerujussuaq annikillisinniarlugu nalinginnaasumik
ukiut tallimaagajuttut atorlugit naatsorsuisoqartarpoq. Inuit amerlassusiini
ukiumi ataatsimi aalajangersimasumik pisoqarsimanera tunngaviginiarneqanngilaq,
teoretiskiusumilli tunngaviusoq ersersinniarneqarluni.
Naatsorsuinermi
nalorninartut annikillisinniarlugit innersuussutigineqarpoq naatsorsuiffiusoq
sapinngisaq tamaat sivikinnerpaaffissaminiitsinneqassasoq. Kisianni
illuatungaatigut aatsaat piffissaq sivisooq naatsorsuiffigineqartillugu
naatsorsuinermi atorneqartut innuttaasut ineriartornerisa isikkuannut qanoq
sunniuteqarnerat aatsaat paasineqarsinnaasarput. Assersuutigalugu inunngortut
amerlassusaanni meeqqiortarnerup annertussusaa kisimi apeqqutaasanngilaq,
arnalli meeqqiorsinnaasut amerlassusaat aamma apeqqutaalluinnarpoq. Piffissami arnat
pisarnermit amerlanerusimappata imaluunniit ikinnerusimappata, meeqqiortarnerup
annertussusaanut sunniutaa aalaakkaanerusumik ingerlaqqilissappat arnat
pineqartut meeqqiortarnerup ukiui qaangereersimasariaqarpaat.